سیستم های خبره چیست؟

سامانه‌ های خبره یا سیستم‌های خبره (Expert systems) به دسته‌ ای خاص از نرم‌ افزارهای رایانه‌ای اطلاق می‌شود که در راستای کمک به کاردانان و متخصصان انسانی و یا جایگزینی جزئی آنان در زمینه‌های محدود تخصّصی تلاش دارند. این چنین سامانه‌ها، در واقع، نمونه‌های اولیه و ساده‌ تری از فناوری پیش‌ رفته‌ تر سامانه‌های دانش بنیان به شمار می‌آیند.

این سامانه‌ها معمولاً اطلاعات را به شکل واقعیت ها و قواعد در دادگانی به نام پایگاه دانش به شکل ساختار مند ذخیره نموده، و سپس با بهره‌ گیری از روش هایی خاص از این داده‌ها نتایج مورد نیاز حاصل می‌شود.

حوزه‌های کاربرد:

سامانه‌های خبره در زمینه‌های بسیار گوناگونی کاربرد دارند که برخی از این زمینه‌ها عبارتند از پزشکی، حسابداری، کنترل فرایندها، منابع انسانی، خدمات مالی، و GIS. حسابداری، تجزیه و تحلیل های مالی پزشکی (تشخیص بیماری)، آنژیوگرافی، باستان‌ شناسی، تولید ویفرهای سیلیکونی و انواع خاصی از پرتونگاری در زمینه‌های مختلف دیگری نیز سیستمهای خبره پدید آمده‌اند همانند: مشاوره حقوقی، مشاوره برای انتخاب بهترین معماری یا ترکیب بندی سامانه کامپیوتری، مشاوره مهندسی ساختمان و…

در هر یک از این زمینه‌ها می‌ توان کارهایی از نوع راهنمایی، پردازش، دسته‌بندی، مشاوره، طراحی، تشخیص، کاوش، پیش بینی، ایجاد مفاهیم، شناسایی، توجیه، یادگیری، مدیریت، واپاشی، برنامه‌ ریزی، زمان‌ بندی و آزمایش را با مدد جویی از سامانه‌های تجربی با سرعت و آسانی بیشتری به انجام رسانید.سامانه‌های خبره یا به عنوان جایگزین فرد متخصص یا به عنوان کمک به وی استفاده می‌شوند.

یکی از کابردهای سیستم های خبره  در حسابداری و امور مالی می باشد که در ادامه به آن پرداخته ایم.

کاربرد سامانه‌های خبره در حسابداری و امور مالی:

کی از پر رونق‌ ترین زمینه‌های کاربرد سامانه‌های خبره، حوزه و تجزیه و تحلیل های مالی است. یکی از بهترین زمینه‌های کاربرد این سامانه‌ها حوزه حسابداری و امور مالی است. در جهان امروز انواع زیادی از سامانه‌های خبره برای کاربردهای متنوع در این شاخه از دانش بشری ساخته شده است که در مورد استفاده گروه‌های مختلفی از تصمیم گیرندگان مانند مدیران شرکت ها و سازمانه ها، حسابداران، تحلیل گران مالی، کارشناسان مالیاتی و بالاخره بیشتر مردم قرار می‌گیرد حتی متخصصین و کارشناسان حوزه‌های مختلف دانش حسابداری و مالی از این نرم‌افزارهای پر استفاده به عنوان وسیله‌ای برای یافتن حدس دوم و اطمینان بیشتر نسبت به یافته‌ها و داوری‌های شخصی خود استفاده می‌کنند.

کاربردهای مختلفی از سامانه‌های خبره در سه زمینه حسابداری، حسابداری مدیریت و امور مالیاتی به شرح ذیل می‌باشد:

• حسابرسی : ارزیابی ریسک – تهیه برنامه حسابرسی – فراهم آوردن کمکهای فنی – کشف تقلبات و جلوگیری از آنها
• حسابداری مدیریت : قیمت گذاشتن بر روی محصولات و خدمات – تعیین قیمت تمام شده – طراحی سیستم های حسابداری – بودجه بندی سرمایه‌ ای – انتخاب روش حسابداری – ارزیابی اعتبار – ایجاد و برقراری واپاشی (کنترل)
• امور مالیاتی : توصیه‌های مالیاتی – محاسبه مابه التفاوتهای مالیاتی – برنامه‌ریزی مالی شخصی.

تحلیل گران مالی نیز امروزه یکی از استفاده کنندگان سیستم‌های خبره هستند به هنگام بررسی وضعیت مالی یک شرکت یا مشتری معین، تحلیل گران مالی در کنار دیدگاه خود از داده‌های مالی، نظر سامانه خبره را نیز به عنوان یک نظر تخصصی مکمل در خدمت دارد و در مواردی که این نظر یا داوری دوم با نظر خود او تفاوت داشته باشد تلاش می کند تا در واکاویهای خود دقت بیشتری به عمل آورده و حتی در مواردی بازبینی کند. سامانه‌های خبره در مورد بررسی صورتهای مالی شرکت قبل از ارائه به مدیران ارشد بررسی گزارشهای رسیده از شعب یا شرکتهای تابعه شرکت ارزیابی یک شرکت ارزیابی اعتبار مالی فروشندگان و خریداران (طرفهای تجاری) و در بسیاری از زمینه‌های دیگر مالی امروز کاربردهای خود را یافته‌اند.